Đó là đồng chí Lê Thành Ân[1], cán bộ tiền khởi nghĩa với 70 năm tuổi đảng; đồng chí có tinh thần giác ngộ và tham gia hoạt động cách mạng rất sớm tại quê hương Cam Ranh, tháng 5/1945 thoát ly lên chiến khu Cam Ranh, vào đội cảm tử; ngày 22/8/1945, tham gia khởi nghĩa giành chính quyền về tay Nhân dân tại Cam Ranh (Theo lý lịch đảng viên của đồng chí Lê Thành Ân được quản lý, lưu giữ tại Ban Tổ chức Thành ủy Cam Ranh)
Đồng chí Lê Thành Ân (người mặc quân áo màu xanh)trong Lễ Công bố cuốn sách Lịch sử cách mạng phường Cam Lợi, giai đoạn 1930 – 2010
Khi Pháp tiến hành đánh chiếm nước ta lần thứ hai. Ngày 23/10/1945, quân Pháp đánh chiếm Nha Trang, Khánh Hòa. Ngày 29/01/1946 (27 Tết Bính Tuất), Pháp tiến đánh huyện Ba Ngòi với hàng trăm xe chở lính lê dương, có xe tăng, thiết giáp yểm hộ mở đường. Đồng chí Lê Thành Ân cũng là một trong những người chỉ huy trực tiếp lực lượng tự vệ triển khai chiến đấu, nhưng do lực lượng của địch quá mạnh nên đành rút lui an toàn. Tháng 4/1947, để mở rộng phong trào, huyện quyết định đánh đồn Vi-gi (Vigie) ở Mũi Điện (đảo Bình Ba hiện nay), do hai lính Pháp chỉ huy một trung đội lính ngụy. Đồng chí Lê Thành Ân là trung đội phó phối hợp cùng đồng chí Trần Chọn, trung đội trưởng, chỉ huy 2 tiểu đội vũ trang tập trung của huyện, bí mật bất ngờ, đánh vào đồn, làm thiệt hại nặng về binh lính và vũ khí, khí tài của địch. Tháng 4/1948, tiếp tục thực hiện chủ trương đánh đồn địch, Huyện ủy quyết định đánh đồn Trại Cá, do hai tên Pháp chỉ huy và một trung đội lính ngụy đóng giữ; nhờ thực hiện tốt công tác binh vận, ta đã móc nối, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng với cơ sở của ta trong đồn (bạn của đồng chí Lê Thành Ân) chuẩn bị chu đáo các mặt; đồng chí Lê Thành Ân và đồng chí Trần Chọn chỉ huy trực tiếp lực lượng vũ trang và dân quân đánh đồn, bắt được Đồn trưởng Trại Cá, còn binh lính ngụy thì ra hàng; ta thu rất nhiều vũ khí và quân trang quân dụng. Trận đánh này đã gây tiếng vang lớn, thúc đẩy phong trào cách mạng quần chúng phát triển mạnh mẽ... Tháng 5/1949, địch mở cuộc càn quy mô lớn đánh vào căn cứ cách mạng của huyện ở bán đảo Mũi Hời. Lực lượng vũ trang bố trí đánh địch, đồng chí Lê Thành Ân và một số đồng chí khác trực tiếp chỉ huy chống càn, lợi dụng địa hình hiểm trở với cách đánh du kích linh hoạt, táo bạo, trong hai ngày đêm đã chặn đánh địch, tiêu diệt nhiều tên địch, giữ yên căn cứ cách mạng của huyện (Dựa theo Lịch sử lực lượng vũ trang nhân dân thị xã Cam Ranh 1945 – 1975; xuất bản năm 2006; phần nói về các trận đánh quân Pháp có liên quan đến đồng chí Lê Thành Ân từ năm 1946 – 1949).
Nhân dịp kỷ niệm niệm 76 năm ngày Cách mạng Tháng 8 thành công (19/8/1945 – 19/8/2021) và Quốc khánh (2/9/1945 – 2/9/2021), xin trân trọng nói về đồng chí Lê Thành Ân, một cán bộ lão thành cách mạng đã ghi dấu ấn trong Cách mạng Tháng 8 và những trận đánh Pháp ở Cam Ranh để chúng ta, nhất là lớp trẻ kính trọng, học tập, tu dưỡng, rèn luyện, phát huy mạnh mẽ ý chí và khát vọng, phấn đấu vì mục tiêu lý tưởng của Đảng và của dân tộc, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc./.
[1] Đồng chí Lê Thành Ân sinh năm 1927, ngày vào Đảng 15/3/1947, đồng chí đã qua đời năm 2007
Nguyễn Công Hài